Söz Bize Geçmeden Evvel Haberdar Olmak

İnternnette yazılarımla kendi dünyamı oluşturmaya karar verdim dediniz, dahası bir haberci, editör filan gibi bir şeye soyunacaksınız ve bu konuda bir şeyler ararştırıyorsunuz. O da ne! Blogumuza rastladınız ve Haberi de Yazmanın Teknikleri Olacaktı Tabi yazımızı okudunuz (henüz okumadıysan bu yayınımızdan sonra da okumanda sakınca yok). Peki yeterli mi? Tabi ki de yetmez... Bilgi edinilmesi gereken daha o kadar çok şeyi varken o kadarcık araştırmayla, okumakla yeterli değil tabi ki. Madem kendi dünyanızın habercisi olcaksınız, bir bakalım bu habercilik, gazetecilik, medyada ki iletişim kolu nereden doğmuş, ne zaman ve nasıl gelişmiş, dünyada yerini almış, teknolojide var olmuş ohohoo... Daha hiç bir şey bilmiyoruz, eğer yeni yeni bu konuda araştırmalara başladıysak henüz öğrenecek çok şey var bizden söylemesi. Ama yılma ve devam et, devam etki öğrenmeye, öğretecek bilgilerin olsun. Habercilik dediğin dedikodu mu, öyle bile olsa bir kalitesi olsun değil mi? Bak bu fikri sevdim, dedikodu haberlerimden oluşan yeni bir blog oluşturup bol bol sevmeyip hoşlanmadığım şeylerin dedikodusunu yapıp tatmin olma şansını verebilirim kendime... Tamam tamam şaka yapıyorum siz yapabilirsiniz ancak demek istediğimiz habercilik açısından bazı temel kavramları bilmekte fayda olduğu. Dolayısıyla biz de bu açıdan bazı maddeleri vererek bir miktar bilgiyle birikimler oluşturmaya başlayalım istedik.

Kitap, gazete, dergi, radyo, televizyon ve hatta internete dek sürekli bir gelişme çizgisi göstermekte olan iletişim süreci, şekillerle başlayıp sözcüklerle anlam üretmeye uzanan biz insanoğlunun iletişim ihtiyacını gidermeye çalışmıştır.
Bu bağlamda iletişim araçlarıyla geliştirmek amacıyla da sürekli çaba göstermiştir. Haber bir iletişim olgusu olarak insanoğlunun yakın ya da uzak çevresinde gelişen ve ilgisini çekecek olayları öğrenmesini sağlamak amacıyla hayatımızda önemli bir yer edinerek, kapsamlı bir eğitim ile günümüzün en önemli mesleklerinden biri haline gelmiştir.
Olayların ve gelişmelerin doğru bir şekilde sunularak kamuoyunda doğru bilgilendirmenin yapılması, etik ve objektif gerçekliğinden oluşabilecek baskılar sebebiyle tehlikeli, alınabilecek tepkiler nedeniyle eleştirilebilir, ağır ithamlara maruz kalınabileceği gibi, bir tıp uzmanının yemini kadar önemli, bir hakimin vereceği karar kadar da ciddiye alınmalıdır.

Medya Tarihi;
• Duygu ve düşüncelerin sözcüklerle ve kavramlarla ifade edilebilecek şekilde kayıt edilmesi biçimindeki yazı, ilk Mezopotamya'da ortaya çıkmıştır.
• İlk çağdaki haberleşmenin temel özellikleri arasına Yazının gelişmesi, Meydanlarda bağırarak haber duyurma, Meydan duvarlarına haber bültenlerini asma ve Papirüs rulolarıyla haber iletme girer.
• M.Ö. 50’lerde Julius Sezar’ın emriyle Acta Diurna adıyla haber bültenleri yayımlamanın nedenleri arasına Sosyal ve siyasal olayların duyurulması, Askeri savunma ve ittifak konularının bildirilmesi, Seçimler ve kanunların bildirilmesi ve  Resmi duyuruların yapılması girer.
• Birbirinden bağımsız harflerle kitap baskısını 1445 yılında ilk gerçekleştiren kişi Johann Gutenberg'dir.
• Avrupa’da ilk süreli gazete Wettlycke Tydinghen ismiyle Hollanda'da yayımlanmıştır.
• Osmanlı’da ilk basımevi 1727 yılında, İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından kurulmuştur.
• Osmanlı Devleti’nde Türkçe olarak devlet eliyle çıkarılan ilk gazete Takvim-i Vekayi'dir.
• Osmanlı’da 1860 yılında özel sermaye girişimiyle yayıma başlayan ilk sivil gazete Tercüman-ı Ahval'dir.
• Türk basınının 1878-1908 döneminde en önemli sorun En sert biçimde sansür uygulamaları olmuştur.
• II. Meşrutiyet’in ilan edildiği 24 Temmuz 1908’in Türk basını için önemi Gazetelerin sansürsüz çıkmaya başlamış olmasıdır.

Medya Sistemleri;
• Dünyaca ünlü “Basının Dört Kuramı” adlı eser Siebert, Peterson ve Schramm'a aittir.
• Günümüzdeki anlamda ilk gazetelerin yayınlanmaya başladığı 16. ve 17. yüzyılda monarşi rejimlerinde dikkati çeken medya anlayışı Otoriter Kuramdır.
• Basın anlayışlarından Otoriter Kuramın temel amacı, iktidardaki hükümetin politikalarını desteklemek ve devletin siyasetini geliştirmek, ilerletmek ve ona hizmet etmektir.
• Rönesans ve reform hareketleri sonrasında Batı’da gelişen ve 17. yüzyılın sonu ve 18. yüzyıla damgasını vuran medya anlayışı Liberal Kuramdır.
• Özgürlükçü (Liberal) medya anlayışıyla ilgili Yeni bir gazete yayımlayabilmek için herhangi bir yerden herhangi bir izin almaya gerek yoktur, Gazetecilik yapabilmek için herhangi bir yerden izin alma şartı bulunmaz, Herhangi bir bilgiye ulaşmak isteyenlere bilgiye erişim özgürlüğü sağlanmalıdır ve Basın aynı zamanda hükümeti kontrol etmenin de bir aracıdır ifadeleri söylenebilir.
• Özgürlükçü (Liberal) medya anlayışına getirilen eleştirilerin önemli bir kısmını Holdingleşmeye bağlı olarak medyada çoksesliliğin giderek daha az görülmesi ifadesi oluşturabilir.
• Toplumsal Sorumluluk Kuramı ile ilgili söylenebilecek bir ifade Basın Konseyi gibi meslek örgütleri mesleği düzenleyici standartları geliştirmelidir sözü olabilir.
• Gelişmeci Kuram en çok Gelişmekte olan ülkelerde uygulanmaktadır.
• Katılımcı Demokratik Kurama Korsan radyo yayını, Sokak ya da mahalle bildirileri, Politik posterler ve Kablolu TV örnekleri verilebilir.
• Altschull’un İlerleme Modeli’ne göre Gerçeğe hizmet etmek, Barış aracı olarak hizmet etmek, Hükümetle işbirliği arayarak insanlara hizmet etmek ve Siyasi anlamda toplumu eğitmek gazeteciliğin amaçlarındandır.

Haber ve Habercilik;
• Haberle ilgili İnsanların genelini ilgilendiren yazıdır, Belli bir zamanda olan, bir fikri, olayı aktaran yazıdır, Gelişen olayları, merakı giderecek düzeyde aktaran yazıdır ve Olayı, ayrıntılı, anlaşır ve nesnel olarak aktaran yazıdır ifadeleri söylenebilir.
• Haberin iletişim özellikleri için Haber bilgilendirir, eğitir, eğlendirir ve kamuoyu oluşturur ifadeleri söylenebilir.
• Habere konu olacak olayda bulunması gerekenler için Yenilik, Yakınlık, Heyecan vericilik ve Alışılmazlık ifadeleri söylenebilir.
• Haber kavramı ile ilgili Haberin, gerçek olması ilk akla gelen unsur olmalıdır.
• Haberin özellikleri için Zamanında verilmesi, sunulması, Okur/izler kitlenin ilgisini çekmesi, Anlaşılır bir dille sunulması ve Yeni olması gerektiği söylenebilir.
• Haber değerlerinden Zamanlılık, Güncellik, Yakınlık ve Önemlilik bazılarıdır.
• Haber değerlendirme ilkeleri arasına Objektiflik, Nesnellik, Yanlılık ve Taşıdığı sorumluluk girer.
• Medya kuruluşları haberleri Ciddi, renkli ve karma haber yaklaşımları olarak değerlendirmektedir.
• Haber konu sınıflaması içinde yer alan Mücadele, çatışma haberleri, Duygusal olaylar, Gizem haberleri ve Olağanüstü haberler bazı unsurlardır.
• Okuyucunun habere ilgi derecesini belirleyen unsurlar arasına Olaya yakınlığı, Olayın önemi, Okuyucunun hayatıyla, işiyle olan benzerliği ve Haberin iyi ve anlaşılır biçimde yazılmış olması girer.

Haber Yapısı ve Türleri;
• Gazetelerin ilk sayfalarında logonun hemen altında, iri puntolu harflerle yayımlanan haberlere Manşet haber adı verilir.
• Haber başlıklarında dikkat edilmesi gereken temel unsurlar arasında Okuyucunun ilgisini çekici olması, Haber unsurlarını içermesi, Dikkat çekici olması ve İmalı anlatımlar içermemesi yer alır.
• Haberde başlık kompozisyonunun unsurları arasında Üst başlık, Ana başlık, Ara başlık ve Haber spotu yer alır.
• Haber metninin içinde paragrafların arasında okuyucuyu rahatlatmak ve uzun haber metinlerinde okuyucunun aradığını bulmasını sağlamak amacıyla kullanılan başlıklara Ara başlık adı verilir.
• Gazete sayfasındaki görsel unsurlar arasında Fotoğraflar, Grafikler, Tablolar, Karikatür ve illüstrasyonlar yer alır.
• 5N1K formülünde yer alan haber öğeleri Ne? Nerede? Ne Zaman? Nasıl? Neden? Kim?dir.
• Haber yazma teknikleri arasında Düz piramit tekniği, Ters piramit tekniği, Dörtgen ya da kare tekniği yer alır. Konuşma dili tekniği de bu teknikler arasına girer.
• Habere yönelik bilgilerin, hedef kitlenin ilgisine göre, en önemliden daha az önemliye doğru bir sıralamasının öngörüldüğü haber yazma tekniği Ters piramit tekniğidir.
• Yalan, asılsız ya da palavra haberlere Asparagas haber adı verilir.
• Herkesin peşinde koştuğu bir konuda, diğer yayın organlarından önce haber yayınlamaya Atlatma haber adı verilir.

FutureLifeBox