Sorularını sormak ve cevaplarını sunmak istiyorsunuz. Siz bir haberci olmak istiyorsunuz. Oldukça zor ve dikkat isteyen bir meslek olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Neden mi?
Meslek itibari ile habercilik her zaman şüpheli olmayı gerektirir. Haber kaynaklarının da yanlış yönlendirmeye çalışmayacağı garanti edilemeyeceğinden bir haber kaynağından elde edilen bilgiye kesin doğru gözüyle bakmak yanlış olacaktır.
Haber yazmaya niyetliyseniz masanızda mutlaka bulunması gereken bir yazılım kılavuzu ve Türkçe sözlük olmalıdır. Bilgisayarla işinizi yürütebiliyorsanız internet bağlantısı üzerinden de Türk Dil Kurumunun web sitesine bağlanarak ihtiyacınızı gidermeniz mümkün. Hatta biz de Türk Dilini konu olarak ayrıca blogumuza dahil edelim... (Bu konu Dilleri Türkçe'ydi Geldikleri Kültürü de Unutmadılar! adı ile bloga dahil edilmiştir.)
Anlaşılacağı üzere Türk Dilini çok iyi kullanmanız gerekeceğinden ve hatta noktalama işaretlerinden tutun doğru bilgiye sahip olmanız gerektiği gibi her karşılaştığınız haberin doğruluğuna, denetimine, odak noktası bulmaya, bilgi toplamaya ve daha belki de bir çok şeye ihtiyaç duyacağınız en son haliyle yazı haline getirdikten sonra ancak yayıma hazır gelecek.
Tüm bu hususlarda haber yazma hakkında nelerin önemli olduğunu merak edenler açısından verdiğimiz maddelerin sizlere de faydası olacağını düşünüyoruz.
Haber Yazma Süreci ve Temel Bilgiler;
• Haber yazmanın aşamaları Düşünme ve bir odak noktası bulma, Bilgi toplama, Yazma ve son olarak Denetim ve doğrulama olmalıdır.
• Sabahın erken saatlerinde, sahil yolunda meydana gelen bir trafik kazasında aşırı derecede alkol aldığı tespit edilen ünlü birinin yaralandığı bilgisine erişilmiştir olayı haber türlerinden Kim haberine bir örnektir.
• Bir olayla ilgili olarak merak edilmesi muhtemel tüm soruların yanıtları haber yazma sürecinin Bilgi toplama aşamasında aranır.
• Elde edilen bilgilerin farklı haber kaynaklarına sorularak doğrulatılması işlemine Çapraz kontrol adı verilir.
• Haber yazımında tercih edilecek sözcükler ile ilgili Sıcak, sevecen ve yaygın, halk dilindeki sözcükler olmalıdır, Olabildiğince kısa, kolay yazılan ve söylenen sözcükler olmalıdır, Haberin aktarımında olumlu olunmalı, olumsuz kelime ve anlatımlardan kaçınılmalıdır, Haber aktarma yüklemleri geniş bir yelpazede ve çeşitlilikte kullanılmalıdır denilebilir.
• Haber metinlerinde sıfat ve zarfların kullanılmasına dikkat edilmesi Tarafsızlığı sağlamak içindir.
Haberin Anatomisi;
• Genellikle sıra dışı durumlarda birinci sayfada gazete logosunun üzerinde, sayfanın tepesinde yayımlanan başlıklara Sürmanşet adı verilmektedir.
• Haber girişinde yer verilebilecek nitelikler Olayı özetlemek, Bir ayrıntıya yer vermek, Zıtlık unsuru taşımak ve Soru sormaktır.
• Acaba gördüğüm ya da duyduğum bu olayı en yakın arkadaşıma anlatsam, söze nasıl başlardım, ona ilk önce ne söylerdim? sorusu Özetleyici giriş türü haber giriş tekniğini ifade eder.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kocasından şiddet gören Nahide Opuz’un başvurusunu, “devlet tarafından korunmadığı” gerekçesiyle haklı buldu ve Türkiye’yi toplam 36 bin 500 euro tazminata mahkum etti (Hürriyet, 10 Haziran 2009). Haber girişi Özetleyici giriş tekniğine daha yakındır.
• Yurt genelinde meydana gelen trafik kazalarında 28 kişi öldü, 85 kişi de yaralandı (Sabah, 18 Eylül 2009). Haber girişi Özetleyici giriş tekniğine daha yakındır.
• Linet 10 yıl aradan sonra yeni albümü ‘Paylaşmak İstiyorum’ ile hayranlarıyla buluştu. Müzikten uzak kaldığı dönemde İsrail’e giden Linet, yepyeni imajıyla da göz dolduruyor (Sabah Günaydın, 20 Ocak 2009). Haber girişi Özetleyici giriş tekniğine daha yakındır.
• Kayınpederi tarafından zimmetine 10 milyar dolar geçirmekle suçlanan Suudi Arabistanlı Saad Grubu’nun sahibi maan Al Sanea, ... dünyayı yeni finans şokları yaratacak dalgalar göndermekle tehdit etti (Sabah, 24 Ağustos 2009). Haber girişi Tanımlayıcı giriş tekniğine daha yakındır.
• Şarkıcı sevgilisi Rihanna’yı dövdüğü için mahkeme tarafından 5 yıl gözetim altında tutulma ve 6 ay kamu hizmeti yapma cezasına çarptırılan ABD’li ünlü rap’çi Chris Brown, önceki gün cezasının ilk gününü doldurdu (Sabah, 18 Eylül 2009). Haber girişi Tanımlayıcı giriş tekniğine daha yakındır.
• Haber aktarma yüklemleri Açıklamak, Demek, Uyarısı yapmak ve Dikkat çekmek vb. olabilir.
• Yazılı kitle iletişim araçlarında yer verilen görsel unsurlar arasında Fotoğraf, Şekil, Grafik ve İllüstrasyon yer alır.
Ters Piramit Tekniği;
• Gazetecilikte yaygın olarak kullanılan, en eski haber yazma tekniği Ters piramit tekniğidir.
• Ters piramit tekniği ile yazılan haberlerde çoğunlukla Özetleyici giriş tekniği kullanılır.
• Ters piramit tekniği ile yazılan haberlerde haberin en önemli unsuru Haberin girişinde bulunur.
• Ters piramit tekniği Amerika Birleşik Devletleri’nde İç Savaş döneminde geliştirilmiştir.
• Ters piramit tekniğinin editörlere sağladığı en büyük avantaj Uzun gelen haber metninin sonunu atmanın mümkün olmasıdır.
• Bir trafik kazası haber konuları genellikle ters piramit tekniği ile yazılır.
• Günlük bir gazetede yayımlanacak bir trafik kazası haberi için en uygun haber giriş tekniği genellikle Özetleyici giriş tekniği olacaktır.
• Bir cinayet veya trafik kazası, yangın haberlerinde mutlaka yanıtlanması beklenen en önemli soru Olayda kim ya da kimler ölmüştür.
Diğer Haber Yazma Teknikleri;
• Piramit (renkli yazım tekniği), Wall Street Journal, Kronolojil Dizi, Listeleme, Bölümleme ve Dörtgen (Kare/Blok) bazı haber yazma teknikleridir.
• Her biri tek tek haber değeri taşıyan olayları bölümleme tekniğiyle haberleştirmek için Şemsiye başlık ve özetleyici giriş kullanılmalıdır.
• İçinde birden fazla unsurun yer aldığı ve önem sırası yapılmayan olayların aktarımında Dörtgen haber yazma tekniği kullanılır.
• Wall Street Journal Tekniği haber yazma tekniğinde olayın aktarılmasında özelden genele ulaşmak hedeflenir.
• Hükümetlerce ya da kamu kurumlarınca çıkarılan yönetmelikler, yasalar gibi birden fazla unsuru barındıran konuların haberleştirilmesinde Listeleme haber yazma tekniği kullanılır.
• Bir olayın gelişimine bağlı kalarak öyküleştirilmesi Piramit haber yazma tekniğine uygundur.
• Kronolojik dizi tekniğine göre Olayın gelişimi ve sonuçlanması uzun bir zaman dilimine yayılmışsa, sonuç paragrafı yazılmalıdır.
• Yüksek Askeri Şura kararları haberleştirilirken listeleme yöntemi kullanılır.
• Editörlüğünü yaptığınız gazetenin haber havuzuna, alış veriş merkezi katlı otaparka dönüştü, iflas eden esnaf kendini yaktı, kredi kartı borçları bankaları zora soktu başlıklı üç ekonomi haber düştü. Bu haberleri her birinin haber değerini koruyarak tek bir haber haline getirmek için Bölümleme tekniği kullanılır.
• Ekonomi, sağlık ve bürokrasi konularının haber haline getirilmesinde sonucun gerçek hayattaki örnekleriyle ilişkilendirilerek anlatılmasını sağlayan haber yazma tekniği Wall Street Journal tekniğidir.
• Bölümleme haber yazma tekniği, tek bir olaya değil de benzer olayların ortaya çıkardığı büyük resmin görülmesine yardımcı olur.
Daha o kadar çok verilmesi gereken maddeler var ki. Çünkü bu meslek üzerine fikir sahibi olmanın dışında gerçekten meslek olarak icra etmek isteyebileceğiniz gibi artık internet kitle iletişim aracı ile de bir çok kişiye dokunanların sayısı arttığından herkesin bilgi sahibi olması gerektiği kanaatindeyiz. Merak edenler için söyleyelim konuyu daha kapsamlı olarak başka başlıklarımız altında vermeye devam edeceğimizden blogumuzu takip etmeye devam edin.
açıköğretim sınavı sabahı çok iyi geldi bu. teşekkürler :)
YanıtlaSil