Kamera Biraz Oynasın Bakalım...

Kamera Hareketleri;

Görüntü yönetmeni, kameranın hareket etmesi gerektiği durumda kaydedeceği görüntüyü, matematiksel bir problem olarak kabul ederek hareketin hangi cihazlar yardımıyla yapılabileceğine karar verir.

Ancak yönetmenin uygun olmayan koşullarda istediği hareketler çözümü olmayan problemler ile görüntü yönetmenini karşı karşıya bırakabilir. Gereken malzeme, alet ve ekip yoksa bu hareketleri istemenin ve yapmaya çalışmanın anlamı da yoktur.

Pan; Sağa – Sola Çevrinme

Tilt; Aşağı – Yukarı Çevrinme

Truck; İleri – Geri Hareket

Dolly; Sağa – Sola Hareket

Pedestal; Aşağı – Yukarı Hareket

Ark; Dairesel Hareket

Zoom; Optik Kaydırma

Kombine Hareketler

Neden Kamera Hareketi Yapıyoruz?

Mekanik Amaçlar; Hareketi takip etmek. Birleştirilmesi istediğimiz resimleri göstermek. İstenmeyen kısımların çerçeve dışı bırakılması. Statik çekimlerde geniş yer tutan alanı göstermek. Konu özelliklerinin tanıtılması.

Sanatsal Amaçlar; Birbirinden ayrı duran iki cismin uzaklık farkının ifadesi. Önceki hali ve sonraki halinin gösterilmesi. İzleyici dikkatinin devam ettiği yerden başka bir yere çevrilmesi. Ayrı bölümlerin birleştirilmesi. Konun hareketlerini takip etmek için.

Kamera Hareketinde Zamanlama; Kamera hareketinde kameramanın birden fazla konuya dikkat etmesi gerekir. En önemlisi zamanlamadır.

1.Başlangıç Çerçevesi

2.Hareket Başlangıcı

3.Hareket / Zamanlama / Senkron

4.Hareket Sonu

5.Son Çerçeve

Başlangıç Çerçevesi; Bir resmin içinde hareket yapılacaksa, amaç iki resim arasında bağlantı yapmak, resimleri taramak, detaylı çekimler yapmak olabilir. Bu nedenle harekete bir yerden başlamak kaçınılmazdır. Bu ilk karenin konuyla ilgili ve kompozisyon kurallarına uygun olması gerekir. İlk yapılan çerçeve montajcının iki resmi birbirine kolayca bağlayabilmesi ve sonradan yapılacak hareketin başının kesilmemesi için en az 8 saniye kaydedilmeli ve daha sonra harekete başlanmalıdır.

Hareket Başlangıcı; Kompozisyon kurallarına uygun ilk çerçevenin kaydından sonra, kameraman kendini hazır hissettiğinde harekete başlamalıdır. Başlangıç sert bir hareketle yapılmamalıdır. Yumuşak bir kayma hareketi ile başlamak, hareket başlangıcında tereddüt etmemek, hızlı başlayıp sonradan yavaşlamamak veya çok yavaş başlayıp sonradan hızlanmamak gerekir.

Hareket / Zamanlama; Hareket yavaş başlayıp, belirli bir sabit hızda devam etmelidir. Bu hız kameramana verilebilir veya kameraman normal bir hızda hareket eder. Eğer hareket süresi verilmişse kameraman bu zamana uymak için bir bir deneme yapmalı, zaman tutarak kontrol etmelidir. Hareketin tamamında bu sürenin tamamlanması için hızlanılmamalı veya yavaşlanmamalıdır. Bu zamanlama sadece kameramanın sorumluluğundadır.

Hareket Sonu; Kamera hareketi tamamlandığında, harekete başlanılan hızda yavaşça hareket bitirilir ve durulur. Hareketin bitişi sırasında ani duruşlar veya çok yavaş duruşlar, bir türlü duramamalar affedilemez.

Son Çerçeve; Kamera hareketine son verildiğinde durarak ilk çerçevedeki gibi en az 8 saniye kayıt yapılmalıdır. Hareketin sonunun kesilmemesi için ve montaj için bu süre gereklidir. Kamera hareketine son verilerek bulunan son çerçevenin konuyla ilgisi olan ve kompozisyon kurallarına uygun bir çerçeve olması gerekir.

Görüş Açısı Neden Değiştirilir?

Kameranın yeni bir yer alması. (Sahne – Plan Değişimlerinde)

Çerçeveyi ayarlamada düzenleme yapmak için.

Objektif açısı değiştirilebilir.

Ön plandaki objenin yerini düzenlemek ve onu çerçeveye dahil veya hariç bırakmak amacıyla.

Konu oranlarının değiştirilmesi.

Başka türlü elde edilemeyecek görüntüler için.

Kameraya yaklaşmaması gereken konuları çalışırken.

Kameranın çalışmasını veya hareketini engeller veya konunun kendi hareketi kısıtlanır düşüncesiyle.

(Tehlikeli bir olayı çekerken, iş makinelerinin çalışmasını çekerken)

Etkili perspektifin bulunması için.

Kamera uzaklığının değişmesinde zaman problemi yaşandığında. (Araba yarışlarını .ekerken)

Hızlı ara kesimli sahnelerde.

Kolay ve güvenilir kullanımın sağlanmasıyla. (Özellikle ileri ve geri kayma hareketi kolay yapılamıyorsa)

Dramatik etkiler elde etmek için.

Kamera obje mesafesi düzenlenebilmesi amacıyla.

Kamera Hareketinin İnsan Gözü Üzerindeki Etkileri;

Gözlerimiz bedenin geri kalanından bağımsız işleyen bir mekanizma değildir. Diğer duyu organlarıyla sürekli işbirliği halinde çalışırlar. Dolayısıyla diğer duyuların yardımı olmadan bir düşünceyi aktarmaları istendiğinde, şaşırtıcı bir fenomen doğar. Bu nedenle, örneğin hızlı hareket eden bir kamerayla çekilmiş bir filmi izlerken baş dönmesi duygusu doğar. Bu duygu, gözlerin hareketsiz olan bedenin kinetiksel reaksiyonlarıyla gösterilen dünyadan farklı bir dünyaya katılmasından doğar. Gözler sanki beden bütünüyle hareket ediyormuş gibi davranır. Oysa, denge duyusu da dahil olmak üzere, diğer duyular bedenin hareketsiz olduğunu bildirir.

Biz filmi izlerken denge duyumuz gözlerin bildiklerine bağımlıdır ve gerçekte olduğu gibi kinetiksel uyarılar almaz. Dolayısıyla insan gözünün ve kameranın işleyişi konusunda çizilen belli paralellikler, örneğin kameranın ve gözün hareketliliği konusunda yapılan benzetme yanlıştır.

Gözlerimi ya da başımı çevirirsem görüş alanım değişir. Diyelim bir saniye önce kapıya bakıyordum, şimdi kitaplığa bakıyorum sonra yemek masasına sonra da pencereye bakacağım. Bu panorama gözlerimin önünden geçmez ve çeşitli nesneler hareket ediyormuş izlenimi vermez.

Bunun yerine odanın her zamanki gibi durağan olduğunu, benim bakışlarımın yönünün değiştiğini ve bu nedenle hareketsiz duran odanın diğer bölümlerini de gördüğümü anlarım.

Filmde ise durum böyle değildir. Bu panorama çekilirken kamera sırasıyla bir nesneden diğerine döndürülürse, görüntü gösterilirken kitaplık, masa, pencere ve kapı hareket eden onlarmış gibi ekranın bir tarafından bir tarafına ilerleyecektir.

Kamera izleyicinin bedeninin baş ve gözler gibi bir parçası olmadığı için izleyicinin dönenin kamera olduğunu anlayamaz. Ekranda nesnelerin yer değiştirdiğini gördükçe onların hareket ettiğini sanabilir. Örneğin posterlerle kaplı bir odada kamera duvarı hızla taradığında duvar kameranın önünden geçiyormuş etkisi verdiği bir filmde tespit edilmişti. Eğer çekilen sahne anlaşılacak kadar basitse, izleyicinin dayanak bulması kolaysa, izleyici bu izlenim hatasını beyninde düzeltir. Yine de film yönetmenleri kavranması pek kolay olmayan görüntüler çekmek amacıyla bu tip kamera hareketleri deneyebilirler. Bu nedenle izleyicinin kolayca sersemlemesini sağlayan, amaçlanmamış bir sürükleme ifadesi yaratabilirler.

Bu nedenlerle filmde kamera hareketi görecelidir. Kameranın hareketli mi hareketsiz mi olduğunu, eğer hareketliyse bu hareketin ne kadar hızda ve hangi yöne doğru olduğunu gösterecek hiçbir fiziksel duyum olmadığı için ve aksini kanıtlayacak delillerin eksikliğinden kameranın sabit olduğu varsayılır. Dolayısıyla görüntüde bir şey hareket ediyorsa, bu hareket kameranın durgun bir nesnenin önünden geçmesi sonucu değil de, o şeyin kendisinin hareket etmesinin sonucu olarak görünür.

Hatta aşırı durumlar bu hareketin yönünün tersine görünmesine yol açar. Örneğin hareket halindeki bir otomobil onu geçmekte olan diğer otomobilden filme alındığında, ortaya çıkan görüntü, çekimi yapılan aracın açıkça geriye doğru hareket ettiğini gösterir. Yine de gösterilen nesnelerin doğası ve çevresiyle etkileşimi sayesinde hangi hareketin göreceli hangisinin gerçek olduğunu insan beyni düzeltebilir.

Eğer kameranın hareket halindeki bir aracın üzerinde durduğu belliyse, yani otomobile ait parçalar çerçevede belirtilmişse, otomobil hareket halinde, çerçevedeki arazi hareketsiz olarak algılanmaktadır.

Kaynak – Sanat Olarak Sinema / Rudolf ARNHEIM

Kamera Hareketi Yapılan Cihazlar;

Tarihte bilinen ilk kayma hareketi Venedik’te kameranın gondol ile hareket ederek, büyük kanalın girişinde işkence köprüsü ile San Marco meydanı girişine kadar olan bölümde 1892 yılında yapılmıştır. Kamera ile düzgün, kullanılabilir bir hareket yapmak bazen kameraman için imkansızlaşır. Kamera ile düzgün hareket yapılabilmesi amacıyla özel cihazlar üretilmiştir.

Tripod, Duopod

Pedastal, Televator

Hareketli Kafa

Powerpod

Robot Kafalar

Şaryo

Tek Raylı Şaryo

Cobra

Overhead

Trolley

Mini Jeep

Cine Jeep

Crane

Merlin, FlyCam

Dolly, Magic Dolly

Steadicam

Glidecam

Bodycam

Steady Stick

Easy Rig

Tortle Rig

Stable Cam

Araba

Motosiklet

Vantuz

Helikopter

Maket Helikopter

Maket Uçak

Maket Araba

Roket Kamera

Kelepçeler

FutureLifeBox

Yazar Hakkında: KB'nde katıldığı Sinema eğitiminden, "Tülay Güneş"
( Eğitmenimiz Dr. Ö. Taluer hocamıza katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunarız. )